Ο βίος και το έργο του Ανδρέα Κάλβου

Description

Έπειτα επιδόρπια, λόγοι και η πομπή των αυτοκινήτων για την τελετή στην εκκλησία του Keddington. Η εκκλησία ήταν γεμάτη τώρα. Η πλάκα του Κάλβου σκεπασμένη με την ελληνική σημαία. Τα μικρά κορίτσια του χορού, μια γραμμή ξανθά κεφάλια πλάι στο ιερό. Αγγλικανικός Εσπερινός, ύμνοι και ψαλμοί, και η Επιστολή προς Εβραίους. Έπειτα με κάλεσαν για τα αποκαλυπτήρια. Τότε ο προκαθήμενος της Μητρόπολης του Λίνκολν είπε την προσευχή της καθιέρωσης που είχε συντάξει. Το ποιμαντορικό ραβδί του ήταν μια κοινή γκλίτσα σκοτσέζου βοσκού.

“Πατέρα των πάντων, σ’ ευχαριστούμε για το δούλο σου Ανδρέα Κάλβο που έζησε σ’ αυτό τον τόπο σε μέρες περασμένες και που τα χοϊκά λείψανά του βρήκαν ανάπαυση στο κοιμητήριο τούτης της εκκλησίας. Σ’ ευχαριστούμε για την ομορφιά της ποίησής του και για τους ευγενικούς στοχασμούς, που τους έκαμε ακόμη πιο ευγενικούς η μεγαλοφυΐα του. Και παρακαλούμε, δώσε τα έθνη των ανθρώπων να ‘ρθούνε πιο κοντά, με τη βοήθεια της έμπνευσης και της εργασίας των ποιητών και όλων των καλλιτεχνών, σε συμπάθεια και κατανόηση […]”

Πιστεύω, η απλή αυτή προσευχή – ίσως να προτιμούσε το αγγλικό κείμενό της – θα πρέπει να ευχαριστούσε τον Κάλβο. Έπειτα άλλοι λόγοι, αδιάφοροι, χωρίς να εξαιρέσω και τον περιστασιακό δικό μου. Όμως στο τέλος, απροσδόκητα, στη μικρή νορμανική εκκλησία της Αγίας Μαργαρίτας, τη χωμένη μέσα στην πρασινάδα και τους τάφους, ακούστηκε ο Ύμνος στην Ελευθερία παιγμένος από το όργανο. Μια στιγμή που σ’ αγκυλώνουν τα μάτια. Δε γύρεψα το γιατί, ούτε ξέρω γιατί συλλογίστηκα, βγαίνοντας, εκείνον που με ρώτησε στο μεσημεριανό τραπέζι: “Μα πέστε μου, ο Κάλβος έγραψε μόνο εθνικιστικά ποιήματα;” Κι εκείνον τον άλλον ακόμη, που μιλώντας μου τις προάλλες για την εκπληκτική, καθώς του φαίνουνταν, προσκόλληση των Ελλήνων ποιητών στον τόπο τους, χρησιμοποίησε – με ειλικρινή συμπάθεια – την έκφραση: “αυτός ο ξεπερασμένος εθνικισμός σας”. Πώς να εξηγήσει κανείς την Ελλάδα στους άλλους Ευρωπαίους που ολοκληρώνουνται βιομηχανικά όλο και περισσότερο. Πώς να εξηγήσεις την Ελλάδα και σε πολλούς ελλαδικούς, συνεχίζω αυτόματα με το νου μου. Θυμούμαι τον Άγιο Ιάκωβο χτες τη νύχτα και εκείνο το πεισματικό φάντασμα ενός ποιητή χωρίς πρόσωπο.

– Γιώργος Σεφέρης

Ο Ανδρέας Κάλβος, γεννημένος στη Ζάκυνθο το 1792, θα εγκαταλείψει την Ελλάδα σε ηλικία μόλις δέκα ετών. Παιδί του απόδημου ελληνισμού, θα ζήσει στην Ιταλία, την Αγγλία, την Ελβετία και τη Γαλλία, στο κέντρο των εξελίξεων της εποχής, περισσότερο από σαράντα χρόνια και θα δεχτεί επιρροές από τις πολιτικές και πνευματικές αναζητήσεις των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα. Ένας ευρωπαίος πολίτης με το βλέμμα στραμμένο στη σκλαβωμένη πατρίδα, όπως αποδεικνύεται και από την ωδή Ελπίς πατρίδος που γράφτηκε το 1819, θα συμμετάσχει ενεργά στο φιλελεύθερο κίνημα των Καρμπονάρων στη Φλωρεντία. Ωστόσο η επανάσταση του 1821 είναι ο καθοριστικός παράγοντας που θα μεταστρέψει το δάσκαλο Ανδρέα Κάλβο στον ποιητή που θα υμνήσει με τις Ωδές του τον Αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία. Ο ίδιος θα μείνει μακριά από την ένοπλη δράση, την οποία θα βιώσει ως απόδημος – βαθιά διχασμένος, τραυματισμένος αλλά και ασυμβίβαστος – μέσα στους φιλελληνικούς κύκλους της Ευρώπης, στους οποίους φαίνεται ότι αρχικά απευθύνονταν τα ποιήματά του, προτού αυτά γίνουν κτήμα εσαεί των Ελλήνων. Θα πεθάνει στις 3 Νοεμβρίου του 1869 στο Λάουθ της Αγγλίας.

Additional information